مرزنجوش

مرزنجوش

مرزنجوش (مرزنگوش) با نام انگلیسی Oregano یکی از حدود 187 جنس متعلق به خانواده بزرگ نعناعیان ( Labiatae یا Lamiaceae ) است. این جنس، شامل گروهی از بوته ها یا علف های پایای کرکدار و یا بدون کرک به ارتفاع 30 تا 100 سانتی متر هستند. مرزنجوش دارای غده های اسانس دار در تمام سطوح برگ و گل های خوشه ای است. از ویژگی های این جنس، تنوع مورفولوژیکی آن است. به طوری که بیش از 44 گونه و زیرگونه از آن شناسایی شده است.

خواص درمانی مرزنجوش
اسانس ها و دیگر مواد مؤثر گیاهان دارویی زمینه های مناسبی برای تولیدات و بهره برداری دارند و در ارتقاء ارزش افزوده حاصله از كشت گیاهان دارویی دارای اهمیت بسزایی هستند. مواد مؤثرگیاهان دارویی از جمله مواد لازم در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی و بهداشتی هستند. مرزنجوش در حکم یک گیاه مهم ادویه ای، اسانس دار و پرارزش، از عهد باستان مطرح بوده است. خواص و مصارف دارویی متعددی برای مرزنجوش عنوان شده است که ازجمله آن ها می توان به نقش اسانس و مواد مؤثر این گیاه به منظور معده درد، ضد باکتری، درمان لوسمی، سوءهاضمه، قولنج، تسکین سرفه، درمان ناراحتی های تنفسی و مشکلاتی نظیر سرفه، التهاب غشای مخاطی برونش ها و به عنوان یک خلط آور در سرماخوردگی و آنفولانزا، تقویت معده و اشتها آور، ضد تشنج، ضد نفخ و ضدعفونی کننده آن نام برد.

از روغن های رقیق شده آن به طور موضعی در بهداشت دهان، گرفتگی بینی، زخم و خارش های پوستی استفاده می شود. اسانس روغنی مرزنجوش در رایحه درمانی و آرماتراپی نیز استفاده زیادی دارد. در طب سنتی به منظور قاعدگی های دردآور، روماتیسم مفاصل، نارسایی سیستم ادراری و معرق مصرف می شود. مرزنجوش ازجمله گیاهان خوشبو است و در صابون سازی به منظور معطر ساختن صابون و عطرسازی استفاده می کنند. برگ آن را پس از خشک کردن پودر کرده و برای معطر ساختن غذا و تهیه سوسیس مصرف می کنند.

منشأ و پراكنش جغرافيايی مرزنجوش
سرزمین اصلی این گیاه اروپای مرکزی، حوزه دریای مدیترانه، منطقه معتدله شمالی، آمریکا ، آفریقای شمالی و همچنین خاور نزدیک است، ولی بعضی محققان منشأ اصلی آن را ایران ذکر کرده اند. مرزنجوش در نواحی خشک، سواحل دریاها، دامنه کوهستان ها، جنگل های نواحی مختلف اروپا، نواحی جنوب غربی و مرکزی آسیا می روید.

این گیاه در خاک های آهکی یا سیلیسی در نواحی گرم، مراتع فقیر یا کنار جاده ها می روید. گیاه مرزنجوش در شرایط جغرافیایی متفاوت، به اشکال مختلفی درمی آید، مثلا در نواحی گرم به صورت گیاه پایا، در مناطق حوزه دریای مدیترانه به صورت گیاه دوساله و در نواحی معتدل به شکل گیاه یک ساله است.

پراکنش گونه های مختلف این جنس بسیار وسیع بوده و در نواحی مختلفی مثل، مراکش، جنوب اسپانیا، الجزایر، تونس، یونان، جنوب حوزه بالکان، ترکیه، قبرس، سوریه، لبنان، ایران و اردن رشد می کند.
پراکنش مرزنجوش در ایران، بیشتر در ارتفاعات استان های شمالی کشور شامل: لاهیجان، بندر انزلی، آستارا، چمن های مرطوب آبدار و حوالی لنگرود است؛ همچنین در اصفهان، لرستان، خوزستان، فارس، بلوچستان، خراسان و یزد می روید.